یکی از روشهای پرکاربرد برای تشخیص بیماریها آندوسکوپی میباشد. این روش شامل بررسی اعضای داخلی بدن بدون ایجاد برش‌های بزرگ است. معمولاً آندوسکوپی از طریق دهان و یا مقعد انجام می شود، اما احتمال دارد برای برخی از آندوسکوپی‌ها از سایر روش‌ها مانند ایجاد برش‌های بسیار کوچک استفاده شود.
در این روش پزشک با استفاده از ابزاری مخصوص اندام‌های داخلی و عروق بدن را مورد بررسی قرار می‌دهد. آندوسکوپ لوله ای بلند و انعطاف پذیر است، که دارای دوربین و روشنایی است و تصویر تهیه شده از آن بر روی مانیتور قابل مشاهده می باشد. در برخی مواد و در صورت لزوم از آندوسکوپی برای دریافت نمونه بافت و یا همان بیوپسی نیز استفاده می شود.
انواع روشهای آندوسکوپی
آندوسکوپی بسته به موضع مورد بررسی به انواع مختلفی تقسیم می شود که عبارتند از :
- آندوسکوپی (مشاهده دستگاه گوارش فوقانی، یا همان مری و معده روده کوچک از طریق دهان)
- لاپاروسکوپی (مشاهده شکم یا لگن از طریق از طریق برش کوچک در نزدیکی موضع)
- لارنگوسکوپی (مشاهده حنجره از طریق دهان یا گوش و بینی)
- سیگموئیدوسکوپی (مشاهده راست روده و قسمت تحتانی روده بزرگ که به عنوان روده بزرگ سیگموئید شناخته می شود.از طریق مقعد)
- پلوروسکوپی (مشاهده بین ریه ها و دیواره سینه از طریق ایجاد برش کوچک در قفسه سینه)
- آرتروسکوپی (مشاهده مفاصل از طریق یک برش کوچک در نزدیکی مفصل)
- برونکوسکوپی : ( مشاهده ریه ها، بینی و یا دهان از طریق دهان)
- کولونوسکوپی ( مشاهده روده بزرگ از طریق مقعد)
- سیستوسکوپی (مشاهده مثانه از طریق مجاری ادراری)
- هیستروسکوپی ( مشاهده داخل رحم یا واژن از طریق واژن)
کاربرد آندوسکوپی
این روش بیشتر کاربرد تشخیصی دارد، البته در برخی موارد ممکن است از این تجهیز به منظور دریافت نمونه از بافت نیز استفاده نمود. یکی دیگر از کاربرد های این روش در طی عمل جراحی برای تشخیص دقیق موضع مورد نظر و یا تومور است. معمولاً پزشک برای تشخیص بیماری های زیر از این روش تشخیصی استفاده می نماید.
- بیماری های التهابی روده (IBD)
- زخم معده
- یبوست مزمن
- پانکراس
- سنگهای صفراوی
- سرطان های دستگاه گوارش
- خونریزی غیر قابل توجیه در دستگاه گوارش، واژن و …
- عفونت
- انسداد مری
- ریفلاکس معده (GERD)
نکاتی که قبل از آندوسکوپی باید رعایت کنیم!
مراقبت‌های قبل از انجام آندوسکوپی بستگی به موضع مورد نظر که قرار است مورد بررسی قرار گیرد، دارد. به طور مثال قبل از انجام این روش معده باید معده را خالی نمود، در نتیجه می بایست حداقل 8 ساعت قبل از انجام این روش از مصرف خوراکی های جامد بپرهیزید. همچنین برای انجام کولونسکوپی و سیگموئید سکوپی می بایست ناحیه روده را خالی نمود. برای این منظور می بایست از چند روز قبل از مصرف خوراکی های جامد پرهیز کنید. در این مورد مصرف ملین نیز تجویز می شود. قبل از انجام هر نوع آندوسکوپی پزشک را در جریان دارو ها و مکمل هایی که استفاده می کنید، قرار دهید.
مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی
آندوسکوپی سرپایی انجام می شود و نیاز به بستری در بیمارستان ندارد، همچنین پس از انجام آن نیز تنها چند ساعت نیاز به حضور در بیمارستان است. اما بهتر است پس از انجام آن یک نفر همراه بیمار باشد، زیرا به بیمار داروی بیهوشی تزریق شده و ممکن است هوشیاری کامل خود را به دست نیاورد.
آندوسکوپی ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، به طور مثال پس از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی احتمال گلو درد زیاد است در نتیجه بهتر است بیمار از غذاهای نرم استفاده نماید. به علاوه پس از انجام سیستوسکوپی احتمال مشاهده خون در ادرار و یا خونریزی پس از کولونسکوپی وجود دارد، به خصوص اگر با بیوپسی همراه باشد. این خونریزی ها نیاز به نگرانی ندارد اما در صورت که شدت یابد و بعد از 2 روز همچنان ادامه داشته باشد، لازم است با پزشک در این مورد مشورت نمایید.
خطرات آندوسکوپی
آندوسکوپی‌ها معمولاً روشهای کم خطر تشخیص بیماری ها به شمار می رود. اما احتمال بروز عوارضی نادر وجود دارد، این عوارض عبارتند از :
- آسیب به اندام ها مثل سوراخ شدن آنها
- تب و عفونت
- درد مداوم در ناحیه آندوسکوپی
- قرمزی و تورم و التهاب در محل برش
البته خطر و عوارض ایجاد شده پس از آندوسکوپی به نوع آندوسکوپی نیز بستگی دارد. به طور مثال هیستروسکوپی به خطر خونریزی رحم و یا تروما همراه است. در صورت مشاهده هر علامت مشکوکی با پزشک در این باره مشورت نمایید.
کلینیک پایتخت