کاربرد آندوسکوپی چیست و چه خطراتی دارد؟

یکی از روشهای پرکاربرد برای تشخیص بیماریها آندوسکوپی میباشد. این روش شامل بررسی اعضای داخلی بدن بدون ایجاد برش‌های بزرگ است. معمولاً آندوسکوپی‌ از طریق دهان و یا مقعد انجام می شود، اما احتمال دارد برای برخی از آندوسکوپی‌ها از سایر روش‌ها مانند ایجاد برش‌های بسیار کوچک استفاده شود.

در این روش پزشک با استفاده از ابزاری مخصوص اندام‌های داخلی و عروق بدن را مورد بررسی قرار می‌دهد. آندوسکوپ لوله ای بلند و انعطاف پذیر است، که دارای دوربین و روشنایی است و تصویر تهیه شده از آن بر روی مانیتور قابل مشاهده می باشد. در برخی مواد و در صورت لزوم از آندوسکوپی برای دریافت نمونه بافت و یا همان بیوپسی نیز استفاده می شود.

انواع روشهای آندوسکوپی‌

آندوسکوپی بسته به موضع مورد بررسی به انواع مختلفی تقسیم می شود که عبارتند از :

• آندوسکوپی (مشاهده دستگاه گوارش فوقانی، یا همان مری و معده روده کوچک از طریق دهان)
• لاپاروسکوپی (مشاهده شکم یا لگن از طریق از طریق برش کوچک در نزدیکی موضع)
• لارنگوسکوپی (مشاهده حنجره از طریق دهان یا گوش و بینی)
• سیگموئیدوسکوپی (مشاهده راست روده و قسمت تحتانی روده بزرگ که به عنوان روده بزرگ سیگموئید شناخته می شود.از طریق مقعد)
• پلوروسکوپی (مشاهده بین ریه ها و دیواره سینه از طریق ایجاد برش کوچک در قفسه سینه)
• آرتروسکوپی (مشاهده مفاصل از طریق یک برش کوچک در نزدیکی مفصل)
• برونکوسکوپی : ( مشاهده ریه ها، بینی و یا دهان از طریق دهان)
• کولونوسکوپی ( مشاهده روده بزرگ از طریق مقعد)
• سیستوسکوپی (مشاهده مثانه از طریق مجاری ادراری)
• هیستروسکوپی  ( مشاهده داخل رحم یا واژن از طریق واژن)

کاربرد آندوسکوپی

این روش بیشتر کاربرد تشخیصی دارد، البته در برخی موارد ممکن است از این تجهیز به منظور دریافت نمونه از بافت نیز استفاده نمود. یکی دیگر از کاربرد های این روش  در طی عمل جراحی برای تشخیص دقیق موضع مورد نظر و یا تومور است. معمولاً پزشک برای تشخیص بیماری های زیر از این روش تشخیصی استفاده می نماید.

• بیماری های التهابی روده (IBD)
• زخم معده
• یبوست مزمن
• پانکراس
• سنگهای صفراوی
• سرطان های دستگاه گوارش
• خونریزی غیر قابل توجیه در دستگاه گوارش، واژن و …
• عفونت
• انسداد مری
• ریفلاکس معده (GERD)

نکاتی که قبل از آندوسکوپی باید رعایت کنیم!

مراقبت‌های قبل از انجام آندوسکوپی بستگی به موضع مورد نظر که قرار است مورد بررسی قرار گیرد، دارد. به طور مثال قبل از انجام این روش معده باید معده را خالی نمود، در نتیجه می بایست حداقل 8 ساعت قبل از انجام این روش از مصرف خوراکی های جامد بپرهیزید. همچنین برای انجام کولونسکوپی و سیگموئید سکوپی می بایست ناحیه روده را خالی نمود. برای این منظور می بایست از چند روز قبل از مصرف خوراکی های جامد پرهیز کنید. در این مورد مصرف ملین نیز تجویز می شود. قبل از انجام هر نوع آندوسکوپی پزشک را در جریان دارو ها و مکمل هایی که استفاده می کنید، قرار دهید.

مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی

آندوسکوپی سرپایی انجام می شود و نیاز به بستری در بیمارستان ندارد، همچنین پس از انجام آن نیز تنها چند ساعت نیاز به حضور در بیمارستان است. اما بهتر است پس از انجام آن یک نفر همراه بیمار باشد، زیرا به بیمار داروی بیهوشی تزریق شده و ممکن است هوشیاری کامل خود را به دست نیاورد.

آندوسکوپی ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، به طور مثال پس از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی احتمال گلو درد زیاد است در نتیجه بهتر است بیمار از غذاهای نرم استفاده نماید. به علاوه پس از انجام سیستوسکوپی احتمال مشاهده خون در ادرار و یا خونریزی پس از کولونسکوپی وجود دارد، به خصوص اگر با بیوپسی همراه باشد. این خونریزی ها نیاز به نگرانی ندارد اما در صورت که شدت یابد و بعد از 2 روز همچنان ادامه داشته باشد، لازم است با پزشک در این مورد مشورت نمایید.

خطرات آندوسکوپی

آندوسکوپی‌ها معمولاً روشهای کم خطر تشخیص بیماری ها به شمار می رود. اما احتمال بروز عوارضی نادر وجود دارد، این عوارض عبارتند از :

• آسیب به اندام ها مثل سوراخ شدن آنها
• تب و عفونت
• درد مداوم در ناحیه آندوسکوپی
• قرمزی و تورم  و التهاب در محل برش

البته خطر و عوارض ایجاد شده پس از آندوسکوپی به نوع آندوسکوپی نیز بستگی دارد. به طور مثال هیستروسکوپی به خطر خونریزی رحم و یا تروما همراه است. در صورت مشاهده هر علامت مشکوکی با پزشک در این باره مشورت نمایید.

 

کلینیک پایتخت

مهم‌‎ترین علائم سرطان مقعد چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

دستگاه گوارش شامل مری، کبد، معده، روده بزرگ، روده کوچک  و مقعد می شود. مقعد انتهای روده بزرگ و زیر رکتوم است که از طریق آن مدفوع (ضایعات جامد) از بدن خارج می شود. سرطان مقعد بیماری است که در آن سلول های بدخیم (سرطانی) در بافت های مقعد تشکیل می شوند. آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش می دهد.

بافت مقعد شبیه به لایه های بیرونی پوست بدن و روده است. دو عضله حلقه مانند به نام عضلات اسفنکتر،  مقعد را باز و بسته می کنند و اجازه می دهند مدفوع از بدن خارج شود. کانال مقعد، قسمتی از مقعد است که بین راست روده و دهانه مقعد  قرار داشته و طولی در حدود ۱-۱½ اینچ دارد. به پوست اطراف مقعد، ناحیه دورانی گفته می شود. تومورهای موجود در این ناحیه تومورهای پوستی هستند نه سرطان مقعد.

علائم سرطان مقعد

این علائم و نشانه ها ممکن است در اثر سرطان مقعد یا شرایط دیگری ایجاد شود. در صورت وجود موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:

• خونریزی از مقعد یا روده بزرگ.
• درد یا فشار در ناحیه اطراف مقعد.
• خارش
• ترشحات مقعدی
• توده ای در نزدیکی مقعد
• تغییر در عادات روده

عوامل خطر

عوامل خطر شامل موارد زیر است:

• آلوده به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV).
•  شرکای جنسی متعدد
• داشتن مقاربت مقعدی (رابطه جنسی مقعد).
• سن بیشتر از ۵۰ سال
• قرمزی مکرر مقعد ، تورم و درد.
• فیستول مقعد
• سیگار کشیدن.

تشخیص سرطان مقعد

آزمایشاتی که روده و مقعد را معاینه می کند، برای تشخیص سرطان مقعد استفاده می شود. آزمایشات و مراحل زیر ممکن است مورد استفاده قرار گیرد:

• معاینه فیزیکی: معاینه بدن برای بررسی علائم عمومی سلامتی، از جمله بررسی علائم بیماری مانند برآمدگی یا هر چیز دیگری که به نظر غیر عادی است، انجام می گیرد. در این مرحله سابقه عادات سلامتی بیمار و معالجات گذشته مورد بررسی قرار می گیرد.
• معاینه دیجیتال روده (DRE): پزشک یا پرستار یک انگشت خود را به قسمت تحتانی راست روده وارد می کند تا وجود برآمدگی یا هر چیز دیگری را بررسی نماید.
• آنوسکوپی: معاینه مقعد و رکتوم با استفاده از یک لوله کوتاه و روشن به نام آنوسکوپ.
• پروکتوسکوپی: روشی برای مشاهده داخل راست روده و مقعد برای بررسی زائده‌های غیر طبیعی، با استفاده از پروکتوسکوپ. پروکتوسکوپ ابزاری نازک و لوله مانند است که دارای نور و لنز برای مشاهده قسمت داخل روده و مقعد است.
• سونوگرافی (endo-anal) : روشی که در آن یک مبدل سونوگرافی به داخل مقعد یا رکتوم وارد می شود و با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا (سونوگرافی) از بافت ها یا اندام های داخلی تصویر تهیه می کند.
• بیوپسی: دریافت سلول ها یا بافت ها به منظور بررسی آنها با میکروسکوپ توسط یک آسیب شناس می تواند علائم سرطان را بررسی کند. اگر در طول آنوسکوپی ناحیه ای غیر طبیعی مشاهده شود، ممکن است بیوپسی انجام شود.

 

کلینیک مهنا

هر آنچه که باید در مورد سرطان کولون (روده بزرگ) بدانید!

سرطان روده بزرگ زمانی ایجاد می شود، که تومورهایی در روده بزرگ رشد کنند. روده بزرگ یا کولون جایی است که بدن آب و نمک را از ضایعات جامد استخراج می کند. سپس این ضایعات از طریق راست روده حرکت کرده و از طریق مقعد از بدن خارج می شوند.

سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون سومین سرطان شایع در ایالات متحده است. همچنین بیماری کولون سومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان است. با این حال، پیشرفت در تشخیص، غربالگری و درمان منجر به افزایش بقا بعد از ابتلا به این بیماری شده است. غربالگری منظم بعد از سن ۵۰ سالگی جهت تشخیص سریع تر توصیه می شود.

حقایقی در مورد سرطان روده بزرگ

• سرطان کولون، روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می دهد و معمولاً با بروز پولیپ در دیواره روده شروع می شود.
• ممکن است علائم بیماری تا مراحل پیشرفته تر ظاهر نشود، اما در صورت بروز این علائم، مشکلات گوارشی شایع ترین علائم است.
• درمان شامل ترکیبی از شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی است که احتمالاً می تواند به کولوستومی منجر شود.
• یک شیوه زندگی سالم با رژیم غذایی پرفیبر و کم چربی می تواند به جلوگیری از سرطان روده بزرگ کمک کند و غربالگری می تواند آن را در مراحل اولیه تشخیص دهد.

علائم و نشانه‌ها سرطان کولون

این بیماری معمولاً از پولیپ های خوش خیم ایجاد می شود. در اولین مراحل اغلب علائمی وجود ندارد، اما با پیشرفت سرطان ممکن است علائم زیر ایجاد شوند. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• اسهال یا یبوست
• تغییر در قوام مدفوع
• مدفوع باریک
• خونریزی رکتوم یا خون در مدفوع
• درد شکم، گرفتگی، نفخ یا گاز
• درد هنگام حرکات روده
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• کمبود آهن

اگر سرطان در بدن گسترش یابد، علائم دیگری ظاهر می شوند.

علت سرطان کولون

به طور معمول، سلول های بدن در یک روند منظم رشد یافته، تقسیم شده و سپس می میرند. سرطان هنگامی اتفاق می افتد که سلولها بدون کنترل، رشد یافته و تقسیم شوند.

بیشتر موارد سرطان روده بزرگ از توده های غیر سرطانی یا خوش خیم به نام پولیپهای آدنوماتوز ناشی می شود که در دیواره های داخلی روده بزرگ شکل می گیرند.

سلول های سرطانی ممکن است از طریق سیستم خون و لنفاوی به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد. این سلول های سرطانی می توانند در فرایندی به نام متاستاز، به بافت سالم در مجاورت روده و سراسر بدن حمله کنند. نتیجه این حمله وضعیتی جدی تر و با شانس درمان کمتر است. دلایل دقیق ایجاد سرطان ناشناخته است، اما سرطان روده بزرگ چندین عامل خطر بالقوه دارد. این عوامل عبارتند از :

پولیپ

سرطان روده بزرگ معمولاً از پولیپهای پیش سرطانی که در روده بزرگ وجود دارد، ناشی می شود. متداول ترین انواع پولیپ ها عبارتند از:

• آدنوماس : این پولیپ ها شبیه به سطح طبیعی روده بزرگ به نظر می رسند. اما در زیر میکروسکوپ متفاوت هستند و می توانند سرطانی شوند.
• پولیپ هایپرپلاستیک: سرطان روده بزرگ به ندرت از پولیپ هایپرپلاستیک ایجاد می شود، زیرا به طور معمول این پولیپ ها خوش خیم هستند.

اگر پولیپ ها در مراحل اولیه درمان برداشته نشود، ممکن است برخی از آنها به مرور زمان به سرطان بدخیم روده بزرگ تبدیل شوند.

ژنها

در صورت وجود آسیب ژنتیکی، ممکن است سلولها بدون کنترل رشد کرده و یا تغییراتی در DNA بر تقسیم سلولی تأثیر بگذارد. اما بیشتر سرطان های روده بزرگ در افراد فاقد سابقه خانوادگی رخ می دهد.

برخی از افراد با جهش های ژنتیکی خاصی متولد می شوند که از نظر آماری احتمال ابتلا به سرطان در آنها افزایش می یابد. بعضی اوقات، فرد به این ویژگی ژنتیکی مبتلا می شود، اما سرطان توسعه نمی یابد، مگر اینکه یک عامل محیطی آن را تحریک کند.

صفات، عادات و رژیم غذایی

سن عامل مهمی برای سرطان روده بزرگ است. حدود ۹۱ درصد از مبتلایان به این بیماری کولون بیش از ۵۰ سال سن دارند.

سرطان روده بزرگ در افرادی که سبک زندگی کم تحرک دارند، دچار اضافه هستند و یا سیگار می کشند بیشتر است.

از آنجا که روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارش است، رژیم غذایی یک عامل مهم است. رژیم های غذایی کم فیبر و پر چربی، کالری، گوشت قرمز، الکل و گوشتهای فرآوری شده با افزایش خطر سرطان کولون ارتباط دارند.

شرایط اساسی

برخی شرایط و بیماری ها با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ همراه است. این شرایط عبارتند از :

• دیابت
• آکرومگالی، اختلال هورمون رشد
• درمان پرتودرمانی برای سایر سرطانها
• بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون

چشم انداز

اگر سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به احتمال ۹۲ درصد، حداقل بیمار تا ۵ سال آینده زنده می ماند. اما در مرحله ۴، این شانس تا ۱۱ درصد کاهش می یابد.

به همین دلیل، غربالگری سالانه برای آقایان و خانمهای ۵۰ تا ۷۵ ساله توصیه می شود، به خصوص که علائم بیماری ممکن است تا زمان پیشرفت سرطان بروز نکنند.

انجمن سرطان آمریکا برای تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ، کولونوسکوپی را پیشنهاد می کند، زیرا این دقیق ترین روش تشخیص است. این روش که توسط لوله ای انعطاف پذیر و دارای دوربین انجام شده، روده بزرگ را به طور کامل به پزشک نمایش می دهد. و به جراح اجازه می دهد که در طول عمل، پولیپ ها را خارج کند. سایر آزمایش های غربالگری عبارتند از:

 

• آزمایش خون سالانه مدفوع
• آزمایش DNA مدفوع
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر هر ۵ سال یکبار
• کولونوگرافی CT هر ۵ سال یکبار

نحوه تشخیص کولون

پزشک معاینه کامل جسمی را انجام داده و در مورد تاریخچه شخصی و خانوادگی بیمار سوال می کند. تشخیص معمولاً بعد از کولونوسکوپی یا پرتونگاری آنماری باریم انجام می شود.

کولونوسکوپی

در این روش تشخیصی یک لوله انعطاف پذیر طولانی و دارای دوربین از طریق مقعد وارد روده بزرگ می شود. برای انجام کولونوسکوپی باید بیمار ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از عمل رژیم غذایی خاصی را دنبال کند. زیرا روده بزرگ نیاز به پاکسازی توسط ملین های قوی دارد.

اگر پولیپ در روده بزرگ یافت شود، توسط ابزاری مخصوص حذف شده و نمونه ای از آن برای پزشک آسیب شناس فرستاده می شود، بررسی پولیپ ها به منظور تشخیص سلولهای سرطانی یا پیش سرطانی انجام می شود.

سیگموئیدوسکوپی روش مشابهی است که بخش کوچکتری از ناحیه کولورکتال را بررسی می کند. این امر مستلزم آماده سازی کمتری است.

ورم باریم دو طرفه

در این روش از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده میشود. قبل از تصویربرداری بیمار باید از مایعی به نام باریم استفاده کند تا نتایج تصویربرداری واضح تری را ارائه شود.

محلول مایع حاوی عنصر باریم از طریق روده به داخل روده بزرگ تزریق می شود و به دنبال آن پمپاژ مختصری از هوا برای صاف کردن لایه باریم برای نتایج بهینه انجام می شود.

سپس عکس برداری اشعه ایکس از روده بزرگ انجام می شود. باریم به صورت نواحی سفید رنگ ظاهر می شود، و تومورها و پولیپ ها با رنگ تیره تری نمایش می شوند.

اگر بیوپسی حاکی از سرطان روده بزرگ باشد، پزشک ممکن است برای ارزیابی شیوع سرطان، آزمایشات پرتونگاری، سونوگرافی یا سی تی اسکن ریه ها، کبد و شکم را انجام دهد.

همچنین ممکن است یک آزمایش خون برای تشخیص ماده ای که توسط برخی سلولهای سرطانی به نام آنتی ژن کارسینو تولید می شود، انجام شود.

پس از تشخیص، پزشک مرحله سرطان را بر اساس اندازه و میزان تومور و گسترش آن به غدد لنفاوی مجاور و اندامهای دور تعیین می کند. مرحله سرطان گزینه های درمانی را تعیین می کنند.

 

ادامه